Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı tarafından uygulamaya konulan “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli,” eğitimde yeni bir dönemin başlangıcı olarak sunuluyor. Bu modelin temel amacı, Türk eğitim sistemini 21. yüzyılın gereksinimlerine uyumlu hale getirerek, öğrenci merkezli, eleştirel düşünmeyi teşvik eden, teknolojiyi etkin kullanan ve ulusal değerlerle donatılmış bireyler yetiştirmek olarak ifade ediliyor. Ancak, modelin içerik ve uygulama boyutları incelendiğinde, geleneksel sorunların yeni bir söylemle yeniden üretildiği eleştirisiyle karşılaşıyoruz.
Öncelikle, “Türkiye Yüzyılı” ifadesiyle kurulan güçlü söylemin, eğitim politikalarının uzun vadeli ve kapsamlı bir planlama gerektirdiği bir gerçeği gölgelediği söylenebilir. Eğitimde yapılan köklü reformların başarılı olması için sistemin bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gerekirken, bu modelde belirli konuların ön plana çıkarılması ve diğer temel meselelerin göz ardı edilmesi, reformun sürdürülebilirliği açısından zayıf bir adım olarak görülmektedir. Özellikle kırsal kesimlerdeki okulların fiziksel şartları ve öğretmen açığı gibi temel sorunlar yeterince ele alınmamış gözüküyor.
Bununla birlikte, modelin “öğrenci merkezli” olma iddiası, eğitimde köklü bir zihniyet değişimi gerektiriyor. Ancak Türkiye’deki eğitim sistemi uzun yıllardır sınav odaklı bir yapıya sahip ve bu yapının değişimi, mevcut sınav sistemine yönelik ciddi reformlar yapılmadan gerçekleştirilemeyecek gibi duruyor. Eleştirel düşünme ve inovasyon gibi kavramlar öne çıkarılsa da, sınav baskısının devam ettiği bir ortamda bu hedeflerin öğrenciler tarafından içselleştirilmesi oldukça zor olabilir. Ayrıca, eleştirel düşünmeyi teşvik eden bir müfredatın yerleşmesi, öğretmenlerin bu konuda yeterli eğitim almasını gerektirir. Ancak mevcut öğretmen eğitimi programlarında bu alanda kayda değer bir ilerleme sağlanmamış durumda.
Teknoloji kullanımı konusunda modelin olumlu bir yönü, dijital eğitim araçlarının ve uzaktan eğitimin sistematik hale getirilmesi. Pandemi süreciyle beraber hız kazanan uzaktan eğitim süreçleri, Türkiye’de teknoloji kullanımının eğitimdeki önemini gözler önüne sermişti. Ancak teknolojik altyapı sorunlarının çözülmediği yerlerde bu uygulamaların ne derece başarılı olacağı büyük bir soru işareti. Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’ndeki okullarda internet erişimi ve teknolojik cihaz eksikliği ciddi bir problem olmaya devam ediyor.
Güvenlik, eğitim ortamlarının en temel unsurlarından biridir ve bu modelin uygulama aşamasında göz önünde bulundurulması gereken önemli bir konudur. Okullarda güvenlik problemleri, öğrencilerin fiziksel ve psikolojik sağlığı için ciddi riskler taşıyabilir. Türkiye genelinde birçok okul, güvenlik altyapısı açısından yetersiz durumda ve bu durum, öğrenci ve öğretmenlerin güvenliğini tehdit edebilmektedir. Modelin bu konudaki eksiklikleri gidermesi için net bir strateji ortaya koymaması, bu sorunun çözümüne dair somut adımların eksik kalmasına neden olabilir.
Son olarak, ulusal değerlerle donatılmış bireyler yetiştirme hedefi, eğitim sistemini ideolojik bir çerçeveye sıkıştırma riskini barındırıyor. Eğitimde evrensel değerlerin yanında ulusal değerlere yer verilmesi elbette ki önemli. Ancak bu değerlerin nasıl sunulacağı, bireysel farklılıklar ve toplumsal çeşitlilik dikkate alınarak titizlikle planlanmalıdır. Aksi takdirde, eğitimin ideolojik bir araç olarak kullanıldığı eleştirisi gündeme gelebilir.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, olumlu niyetlerle yola çıkan ancak mevcut yapısal sorunlara yeterince eğilmeyen bir girişim olarak değerlendirilebilir. Eğitimde köklü reformlar yapmak, sadece söylemlerle değil, uygulamada somut ve sürdürülebilir adımlarla mümkündür.